Kunst heeft altijd al een magische aantrekkingskracht gehad op verzamelaars, investeerders en liefhebbers wereldwijd. Sommige schilderijen overstijgen hun artistieke waarde en worden ware symbolen van status, macht en mysterie. Het ultieme voorbeeld hiervan is Salvator Mundi, een schilderij dat wordt toegeschreven aan Leonardo da Vinci en in 2017 werd verkocht voor een verbluffende $450,3 miljoen. Dit maakte het niet alleen het duurste schilderij ooit verkocht, maar ook een kunstwerk omgeven door controverse, fascinatie en vragen over authenticiteit.
Een meesterwerk of een misleidend mysterie?
Salvator Mundi, wat “Redder van de Wereld” betekent, toont Christus in een serene houding, gekleed in een blauwe gewaad, terwijl hij zijn rechterhand opheft in een zegen en in zijn linkerhand een kristallen bol houdt. Dit beeld symboliseert zijn rol als heerser over het universum. De stijl en compositie passen bij de Renaissance-periode, en het gebruik van licht en schaduw doet sterk denken aan da Vinci’s beroemde techniek van sfumato, waarbij contouren vervagen om een zachte overgang tussen kleuren en vormen te creëren.
Toch is de toeschrijving aan Leonardo da Vinci niet zonder debat. Hoewel sommige experts geloven dat het daadwerkelijk door de hand van de meester is geschilderd, zijn er anderen die suggereren dat het werk grotendeels is voltooid door zijn leerlingen of assistenten. De twijfel wordt versterkt door het feit dat het schilderij eeuwenlang “verdwenen” was en in slechte staat werd teruggevonden voordat het grondig werd gerestaureerd.
Van vuilnis tot vermogen: De oorsprong en geschiedenis
De oorsprong van Salvator Mundi kan worden teruggevoerd naar de 16e eeuw, waar het waarschijnlijk werd geschilderd rond 1500. Het schilderij zou oorspronkelijk deel hebben uitgemaakt van de collectie van koning Karel I van Engeland. Na de Engelse Burgeroorlog verdween het werk uit het koninklijke bezit en dook het pas weer op in de 20e eeuw.
In 1958 werd Salvator Mundi geveild bij Sotheby’s in Londen voor slechts £45 (ongeveer $60), omdat men toen dacht dat het een kopie was van een verloren Da Vinci-origineel. Het schilderij verkeerde in slechte staat en was zwaar overschilderd, waardoor het moeilijk was om de ware oorsprong te herkennen.
Pas in 2005 kwam het schilderij opnieuw in de schijnwerpers toen het werd gekocht door een groep kunsthandelaren voor minder dan $10.000. Zij vermoeden dat er meer aan de hand was en lieten het werk grondig restaureren. Na jaren van onderzoek en analyse door prominente kunsthistorici, werd het schilderij in 2011 gepresenteerd als een authentiek werk van Leonardo da Vinci tijdens een tentoonstelling in de National Gallery in Londen. Dit was het begin van de spectaculaire waardestijging.
De veiling die de wereld schokte
In november 2017 werd Salvator Mundi geveild bij Christie’s in New York. De verwachtingen waren hooggespannen, maar niemand had kunnen voorspellen dat het schilderij voor $450,3 miljoen verkocht zou worden. De biedstrijd duurde ongeveer 20 minuten, met telefoonkopers die wereldwijd tegen elkaar opboden. Uiteindelijk bleek de koper de Saoedische prins Badr bin Abdullah bin Mohammed bin Farhan Al Saud te zijn, die naar verluidt handelde namens de kroonprins Mohammed bin Salman.
Deze verkoop overtrof ruimschoots het vorige record voor het duurste schilderij ter wereld, dat werd gehouden door Interchange van Willem de Kooning, verkocht voor $300 miljoen in 2015.
Controverse en verdwijning
Na de recordbrekende verkoop verwachtte men dat Salvator Mundi een prominente plaats zou krijgen in het Louvre Abu Dhabi, maar het schilderij verdween uit het publieke oog. Sinds 2019 is het niet meer publiekelijk tentoongesteld, wat heeft geleid tot speculaties over waar het zich bevindt en waarom het niet te zien is.
Daarnaast zijn er vragen gerezen over de authenticiteit en de mate van restauratie. Sommige kunstexperts beweren dat hoewel bepaalde delen van het schilderij, zoals het haar en de handen, typisch Da Vinci zijn, andere delen mogelijk door assistenten zijn voltooid. Bovendien zou de uitgebreide restauratie het oorspronkelijke werk aanzienlijk hebben veranderd, wat het debat over de waarde en echtheid verder aanwakkert.
In 2019 weigerde het Louvre in Parijs het schilderij als een volledig werk van Leonardo da Vinci te erkennen tijdens hun grote Da Vinci-tentoonstelling, tenzij het zou worden gepresenteerd met de aantekening dat het mogelijk grotendeels door zijn atelier was geschilderd. Dit leidde tot speculaties over politieke druk en de ware herkomst van het schilderij.
Het duurste schilderij is de Salvator Mundi
De vraag waarom iemand $450 miljoen zou betalen voor een schilderij, zelfs als het van Leonardo da Vinci is, raakt aan de kern van de waarde van kunst. Kunst heeft niet alleen een esthetische waarde; het is ook een investering, een statussymbool en een cultureel icoon. In het geval van Salvator Mundi speelt de zeldzaamheid een cruciale rol. Er zijn slechts een handvol schilderijen die met zekerheid aan Leonardo da Vinci worden toegeschreven, en de ontdekking van een “nieuw” werk van zo’n legendarische kunstenaar is uitzonderlijk.
Daarnaast weerspiegelt de hoge prijs ook de rol van kunst in de wereld van geopolitiek en prestige. Voor rijke verzamelaars en overheden kan het bezit van een dergelijk kunstwerk dienen als een symbool van macht en culturele verfijning.
Het toekomstige lot van het schilderij
Wat de toekomst ook brengt voor Salvator Mundi, het blijft een fascinerend symbool van de kruising tussen kunst, geld en mysterie. Of het nu uiteindelijk wordt tentoongesteld in het Louvre Abu Dhabi of ergens anders opduikt, het schilderij zal ongetwijfeld onderwerp blijven van discussie en bewondering.
De verkoop van het duurste schilderij ter wereld, de Salvator Mundi heeft niet alleen de kunstwereld opgeschud, maar ook bredere vragen opgeworpen over de waarde van kunst en de rol van authenticiteit in een wereld waar miljarden op het spel staan. Wat het duurste schilderij ook mag zijn een, verloren meesterwerk of een briljant gerestaureerde kopie, het is nu al een legendarisch stukje van de kunstgeschiedenis.
